قطعات ورقی
از مهم ترین تولیدات موجود در صنعت، تولید مصنوعات و قطعات ورقی از طریق فرایند های بریدن، خم کردن و سرهم کردن می باشد.
ورق های فلزی
ورق فلزی یا بهطور خلاصه ورق، یک صفحه صاف و تخت فلزی است که توسط فرایندهای صنعتی نازک شدهاست و ضخامت کمی دارد.اجزا و قطعات روزمره بسیاری توسط فرایندهای ورقکاری از ورقهای فلزی ساخته شدهاند.
ورق های فلزی از نظر ضخامت
- به ورقهای خیلی نازک فویل گفته میشود.
- به ورقهایی با ضخامت بیش از ۶ میلیمتر، پلیت یا «فولاد ساختمانی» گفته میشود.
ورقها به صورت کویل یا صفحات تخت در بازار عرضه میشوند. فلزات مختلفی از قبیل آلومینیوم، برنج، مس، فولاد، قلع، نیکل و تیتانیوم به صورت ورق در بازار موجود هستند.
کاربرد ورق های فلزی در صنعت
از ورقهای فلزی در ساخت قوطیهای نوشابه، ظروف آشپزخانه، بدنه اتومبیل، بدنه و بال هواپیما، میزهای پزشکی، سقف ساختمانها و بسیاری کاربردهای دیگر استفاده میشود.
نکات مهم در انتخاب ورق خام برای تولید قطعات ورقی
- ریزدانه بودن ورق یا به اصطلاح دیگر کوچک بودن، باعث افزایش کیفیت ورق در زمان ماشینکاری خواهد شد. توجه داشته باشید که از ضخامت ورق، به دلیل جدا شدن دانه های کوچکتر کمتر می شود.
- در انتخاب ورق بیشترین دقت را داشته باشید زیرا در صورت وجود هرگونه خوردگی، خراش و ایرادات دیگر؛ ورق صاف و یکنواخت نخواهد بود.
- توجه به این نکته که فلز انتخابی ما از نظر فرم دهی و ضخامت یکسان باشد، تاثیر چشمگیری در تولید قطعات فلزی با کیفیت خواهد داشت.
- برای اینکه بتوانید محصولی با کیفیت مطلوب پس از ماشین کاری بدست آورید می بایست ورق فلزی شما کاملا مساوی و یکنواخت بوده و تمامی اجزای آن برابر باشند.
مهم ترین روش های تولید قطعات ورقی
در ساخت قطعات ورقی فلزی، از عملیاتهای مختلفی استفاده می شود. با این حال، از آنجایی که اکثر این عملیاتها توسط دستگاههای پرس و به کمک قالب های مخصوص انجام می شود، به صورت عمومی به آن ها پرسکاری گفته میشود. این عملیات ها بسیار متنوع می باشند که از جمله میتوان عملیاتهای برشکاری، خمکاری، کشش عمیق، فرایند های اتصال و مونتاژ ورق ها و … را نام برد.
روش مکانیکی
در این روش قطعات شمش با عملیات هایی همچون: چکش کاری، اکستروژون، نورد و غیره شکل داده خواهند شد.
این روش یه دو صورت مختلف انجام می گیرد:
1- کار سرد: در دمای دمای کمتر از یک سوم نقطه ذوب انجام می گیرد.
2- کار گرم: در دمای بالاتر از یک سوم نقطه ذوب انجام می گیرد.
مزایا
- ایجاد خواص مکانیکی بسیار عالی
- روشی مناسب برای قطعاتی با شکل های هندسی ساده
معایب
- تنها از فلزاتی که توانایی شکل پذیری دارند می توان استفاده کرد
- منسبا قطعاتی که پیچیدگی داخل دارند مناسب نمی باشد
- بالا بودن هزینه
روش جوشکاری
در روش جوشکاری تنها قطعاتی که تولید شده را به یکدیگر متصل می نمائیم.در واقع یک روش مونتاژ است.
مزایا
- امکان تولید قطعات بسیار پیچیده
- استحکام این قطعات از استحکام قطعاتی که یک پارچه هستند بیشتر است
معایب
- فولاد هایی با کربن کم یا متوسط کاملا مناسب این روش هستند
روش ماشین کاری
در این روش تنها از بعضی قسمت های قطعات ساخته شده براده برداری می شود.
مزایا
- دقیق ترین روش برای تولید قطعات
- توانایی تولید قطعات ساده و پیچیده
معایب
- مناسب تولید قطعات ابعاد بزرگ نیست
- بالا بودن هزینه
روش متالوژی پودر
در این روش از طریق متراکم کردن پودر فلزی و ورق و زینتر کردن، قطعه را تولید می کنند.
مزایا
- تولید قطعاتی که با روش های دیگر تولیدشان قابل انجام نیست
- تنها روشی می باشد که میتوان عمل دانسیته را در آن کنترل نماییم
معایب
- تخلخل
- به دلیل یکسان نبودن فشار در قالب، خواص قطعه یکسان نمی باشد.
روش ریخته گری
در این روش از ورق انتخابی شکل مذاب آن تهیه می شود.
مزایا
- تولید قطعات با پیچیدگی های مختلف داخلی و خارجی
- برخی از خواص ها تنها از طریق روش ریخته گری ایجاد می شوند
- توانایی تولید تمامی قطعات اعم از: ساده و یکپارچه
- امکان تولید انبوه
- توانایی تولید قطعات بسیار ریز و یا بسیار بزرگ
معایب
- حفرات انقباضی
- ایجاد حفرات انقباضی گازی به دلیل حل شدن گازها در حین ذوب
- تولید قطعات با ضخامت کم و طول زیاد
ورق های فلزی در ایران
امروزه در ایران انواع ورق فولادی در کارخانه های مختلفی همچون فولاد مبارکه اصفهان ، کارخانه فولاد اکسین وفولاد کاویان در اهواز و فولاد گیلان تولید می شود و این امر ایران را به یکی از بزرگترین تولید کنندگان این محصول فولادی در خاورمیانه بدل کرده است . عموماً در ایران ورقهای فولادی با روشی به نام نورد تولید میشوند.
انواع ورق و کاربرد آنها در صنعت و یا زندگی
ورق سیاه
موارد کاربرد ورق سیاه بسیار زیاد هستند اما بهطورکلی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بدنه خودروها
- ورق کف خودرو
- لولههای درزدار
- انواع پروفیل
- تانکرسازی
- کشتیسازی
ورق روغنی
- ورق پایه برای تولید ورق های ورق گالوانیزه
- تولید لوازم خانگی مانند اجاق گاز
- روکش محصولات مانند روکش یخچال
- تولید لوله
ورق اسید شویی
- پایه تولید ورق روغنی
- تولید لوله های نفت و گاز
- استفاده در صنعت کشتی سازی
- ساخت رینگ و شاسی خودرو
ورق گالوانیزه
- تولید لوله های انتقال آب
- تولید کابینت
- مخازن نگهداری آب
- تولید سقف سوله
ورق رنگی
- قابل استفاده در صنایع ساختمانی مانند انواع سقف و نمای داخلی و خارجی ساختمان
- صنایع فلزی
- ساخت لوازم خانگی
- صنعت حمل و نقل مانند اتاقک خودرو، ماشین سنگین و…
ورق آجدار
- کف عرشه کشتی ها
- پله های اضطراری
- کف پل های عابر پیاده
- کف اتاق کامیون ها یا وانت ها
- سطوح دستگاه های صنعتی
ورق آلیاژی
- ساخت کشتی یا وسائل دریایی
- صنعت هواپیما سازی
- صنایع پتروشیمی، نفت یا گاز
- مخازن حمل سوخت
ورق استیل
- ساخت انواع لوازم خانگی
- صنایع غذایی
- ساخت بدنه وسائل نقلیه مانند خودرو، هواپیما یا کامیون ها
- انواع تانکر ها
- قابل استفاده در وسائل مربوط به آشپزخانه مانند قاشق و چنگال
ورق آلومینیوم
- صنعت حمل و نقل
- صنایع نظامی
- صنایع داروسازی
- ساخت انواع لوازم خانگی
- مخازن نگه دارنده سوخت
نکته مهم
وظیفه یک مهندس در حوزه تولید قطعات و مصنوعات فلزی یافتن مناسب ترین روش و بهترین متریال با در نظر گرفتن محدودیت های مختلف از جمله محدودیت های مالی و فنی و ابزاری و غیره و همچنین متریال و قطعه مورد نظر می باشد.